Bastida

Bastida Nafarroako Erresumaren barruti harresitua izan zen 1200. urtera arte, eta urte horretan Gaztelako Koroaren zati izatera igaro zen.

Gaur egun ere, Larrazuriako arkutik edo del Olmoko arkutik sar gaitezke Erdi Aroko hirigunera. Bertan, jauretxe ugari, jauregiak, atari zabalak, irudi ederreko eraikin erlijiosoak eta Arabako Errioxako harlanduzko harrizko armarridun oinetxe gehien aurki daitezke.

Kale Nagusian Manuel Quintanoren etxea nabarmentzen da, XVIII. mendean Bordeleko teknika enologikoak Espainian sartu zituena.

Bere izenaren jatorriak, Bastidak, jada hiribilduaren iragan gerlaria adierazten du. Inguruetan aurkitutako aztarna arkeologikoek agerian uzten dute inguru horretan gizakiak aurki daitezkeela.
Bastida inguruan, haitz goratuen gainean eta uraren ibilguetatik gertu, mila nekropoli inguru daude, IX-X. mendekoak.
Denbora luzez, era guztietako gorabeherak bizi izan zituen nafar eskuetatik gaztelar eskuetara pasatzeagatik, eta bi erresumetako gotorleku garrantzitsuenetako bat izan zen. Antso Azkarrak foruak eman zizkion eta Antso Jakitunak hiribildua harresitu zuen, bertan Santo Kristoren gotorlekua sortuz.
1200. urtean, Gaztelaren eskuetara igaro zen, eta, bitxia bada ere, Bastida Arabako Errioxako populazio bakarra bihurtu zen, Gaztelako Fernando III .a erregeari esker.
XVII-XVIII. mendeetan, Bastidak urterik loriatsuenak bizi ditu, distira artistiko eta ekonomiko handiarekin. Horien isla dira herrian aurkitzen ditugun jauregi eta etxe armarridunak. Mende hauetan zehar, 3.000 biztanle izatera iritsi da.
Arabako Errioxan sartzeko atea, gaur egun udalerri modernoa da, eta historia, ardoa, gastronomia, natura eta tradizioak elkarrekin bizi dira.